Rakowi mówię NIE!

„Strażaku, nie giniesz na służbie, tylko z powodu niej - You don’t die on duty, but you die because of duty„ – słowa Tommy’ego Baekgaarda Kjaera, prezydenta Duńskiego Stowarzyszenia Raka w Straży.

Coraz częściej docierają do nas informacje, że jako strażacy jesteśmy jedną z najbardziej narażonych grup zawodowych na występowanie chorób nowotworowych. Według badań NIOSH (USA) i Krajowego Rejestru Nowotworów (Finlandia) 60% strażaków umiera z powodu nowotworów. Strażak zawodowy czy ochotnik – nowotwór nie będzie wybierał. Brzmi brutalnie, ale takie są fakty. Skąd tak wysoki współczynnik zachorowalności? Główną przyczyną jest obecność w środowisku pożarowym substancji charakteryzujących się wysoką kancerogennością (rakotwórczością), z którymi mamy kontakt. W warunkach narażenia wchłanianie substancji chemicznych zachodzi przede wszystkim przez drogi oddechowe, skórę , z przewodu pokarmowego oraz przez błony śluzowe.

W środowisku pracy strażaka występuje wiele substancji szkodliwych dla jego zdrowia. Są to między innymi pył szklany, spaliny, azbest, metale ciężkie, materiał biologiczny.

Oto kilka przykładów groźnych związków, które mogą dostać się do organizmu strażaka w trakcie gaszenia pożarów: tlenek węgla /CO/ - ulega szybkiej absorpcji przez płuca; cyjanowodór /HCN/ - wchłania się do organizmu przez płuca, skórę, układ pokarmowy; dwutlenek węgla /CO₂/ - drażniąc ośrodek oddechowy wzmaga wentylację płuc co powoduje dodatkowe narażenie na zatrucia innymi gazowymi produktami spalania.; fosgen /COCL₂/ - działa drażniąco na drogi oddechowe.; tlenki siarki /SO₂, SO3/ - wywołuje skurcz i obrzęk krtani. ; fenol /C6H6O/ - .wchłania się przez płuca, skórę, układ pokarmowy., styren /C8H8/ - dostaje się do organizmu przez płuca, a także w niewielkim stopniu przez ukł. Pokarmowy; benzen /C6H6/ - wchłania się do organizmu przez płuca, skórę, układ pokarmowy; piren /C16O10/ - słabo toksyczny, bardzo mocno rakotwórczy! wchłania się poprzez inhalację,skórę i ukł. pokarmowy.; benzo(a)piren /C20H12/ - składnik smogu, silnie toksyczny i rakotwórczy! drogi wchłaniania: pary i dymy: przez drogi oddechowe.

W drogach oddechowych są wchłaniane substancje w postaci par, gazów i aerozoli. Na wydajność wchłaniania istotny wpływ wywiera obciążenie wysiłkiem fizycznym, powodujące wzrost wentylacji płuc oraz krążenia. Wiele czynników może zwiększyć wydajność wchłaniania przez skórę. Do najważniejszych należą: stan skóry, różnice anatomiczne, wiek, temperatura, wilgotność. Z kolei na wydajność wchłaniania substancji chemicznej z przewodu pokarmowego może wywierać wpływ dieta, np. mała zawartość wapnia, żelaza oraz białek spożywanych w pokarmach powoduje zwiększenie wydajności wchłaniania metali toksycznych.

Większość substancji rakotwórczych zaliczana jest do substancji o działaniu bezprogowym, czyli nie można dla nich ustalić bezpiecznych poziomów ekspozycji. Zmiany nowotworowe mogą ujawnić się po upływie wielu lat od chwili pierwszego narażenia. Dlatego tak ważne jest, żebyśmy mieli świadomość z czym mamy do czynienia i przeciwdziałali temu wdrażając odpowiedni schemat bezpiecznych zachowań. Przede wszystkim myślmy o własnym zabezpieczeniu, czyli stosowaniu w trakcie działań ŚOI:

• aparatów ochrony dróg oddechowych (AODO),

• używaniu maseczek przeciwpyłowych (filtry nr 2 i 3,) tam gdzie nie ma wskazań do używania AODO,

• na dłonie pod rękawice pożarnicze zakładajmy rękawiczki medyczne (nitrylowe, lateksowe czy inne), które izolują skórę dłoni od zanieczyszczeń z zewnątrz.

• natomiast po akcji pamiętajmy o właściwej dekontaminacji, która jest podstawą działań profilaktycznych! Przybliżmy sobie trochę ten temat.

  Dekontaminacja - to nic innego jak proces prowadzący do usunięcia i dezaktywacji szkodliwej substancji. Do metod dekontaminacji należą: sanityzacja - usuwanie widocznych zabrudzeń i zanieczyszczeń, dezynfekcja - postępowanie mające na celu niszczenie drobnoustrojów i ich przetrwalników, sterylizacja - proces prowadzący do zniszczenia wszystkich form żywych organizmów (drobnoustrojów i ich przetrwalników), antyseptyka - dezynfekcja skóry, błon śluzowych, uszkodzonych tkanek z zastosowaniem preparatów nie działających szkodliwie na tkanki ludzkie.

Warto utrwalić sobie schemat działań by ograniczyć następstwa ekspozycji na groźne substancje kancerogenne. Kilka prostych sposobów wstępnej dekontaminacji to:

☺ dokładne oczyszczanie skóry natychmiast po wyjściu ze środowiska pożarowego (umyjcie lub przetarcie specjalnymi mokrymi chusteczkami twarzy, karku, szyi i rąk),

☺ wzięcie gorącego prysznica po pożarze tak szybko, jak to możliwe (do godziny),

☺ pranie ubrania specjalnego, kominiarki, rękawic, bielizny itd. w specjalnie do tego przeznaczonej pralce, używając dedykowanych do tego środków natomiast w celu przewiezienia ubrania należy je włożyć do szczelnego worka,

☺ czyszczenie hełmu (przede wszystkim w środku), ubrania, butów i sprzętu, który został zabrudzony

☺ czyszczenie kabiny samochodu pożarniczego,

Na rynku pojawiły się specjalne środki przeznaczone do tego typu działań:

• specjalne chusteczki nawilżane Hero Wipes -  jedyne chusteczki o laboratoryjnie potwierdzonej skuteczności w usuwaniu rakotwórczych substancji powstałych w wyniku pożaru,

• środki do prania oraz wstępnej dekontaminacji ubrań i sprzętu.

• mydła dekontaminacyjne.

  Środki dekontaminacyjne do skóry, prania ubrań i czyszczenia sprzętu powinny być niezbędnym wyposażeniem każdej jednostki - są nieodzowne w profilaktyce nowotworowej.

Należy również pamiętać o regularnym wykonywaniu podstawowych badań takich jak:

• morfologia krwi

• badanie markerów wątrobowych, tj. AST, ALT, GGTP,

• bilirubina

• badanie ogólne moczu

• RTG klatki piersiowej,

• spirometria

• USG jamy brzusznej.

 

Poza ogólnymi badaniami można wyróżnić także:

• badanie zmian skórnych przez dermatologa,

• badanie przez odbyt, umożliwiające stwierdzenie powiększenia prostaty,

• podstawowe badanie neurologiczne i okulistyczne,

• u mężczyzn samobadanie jąder u kobiet, piersi.

 

Strażak powinien zatroszczyć się przede wszystkim o siebie, dbać o swoje zdrowie, aktywność fizyczną, odpowiednio się odżywiać oraz nawadniać i oczywiście regularnie badać!

Żródła:

"Zeszyty edukacyjne z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy dla ratowników KSRG" Mariusz Chomoncik

Blog „Droga ratownika”

"Zapobieganie nowotworom" Przegląd Pożarniczy

"Nauka o pracy: bezpieczeństwo, higiena i ergonomia", 2012 Jolanta Skowroń, Lidia Zapór, Małgorzata Pośniak

#zdrowy_raKtownik

zdjęcia wykonano podczas szkoleń dla kobiet strażaków z zakresu gaszenia pożarów wewnętrznych.