Jednorazowe rękawiczki medyczne

Tab. 1. Wykaz norm dla rękawic oznakowanych podwójnie jako wyrób medyczny oraz środek ochrony osobistej [1–9].

Wybierając ww. produkt należy kierować się przeznaczeniem, dopasowaniem oraz komfortem użytkowania. Bardzo istotny jest odpowiedni rozmiar rękawiczek, gdyż niedopasowanie ich może bardzo obniżyć jakość wykonywanych przez nas czynności a nawet je uniemożliwić.

Zbyt małe rękawice medyczne mają wpływ na:

• obniżenie sprawności manualnej,

• utrudniają i wydłużają wykonywanie czynności, co może być przyczyną błędów,

• uciskają dłonie przez co powodują szybsze zmęczenie, ściskając naskórek powodują podrażnienia,

• sprawiają, że dłoń szybciej się poci, a pot rozszerza materiał co w konsekwencji skutkuje, że materiał traci swoje właściwości ochronne.

Zbyt duże rękawice:

• zwiększają ryzyko zakażenia i zanieczyszczenia dłoni.

• znacznie obniżają precyzję pracy, krępując nasz ruchy.

Rozmiary rękawiczek odpowiadają obwodowi dłoni w najszerszym miejscu, wyrażonemu w calach lub centymetrach. Aby poznać swój rozmiar należy zmierzyć obwód dłoni tuż nad kciukiem. Rękawica powinna też mieć około 6 centymetrowy mankiet (powinna być o mniej więcej 60 mm dłuższa niż długość dłoni). Rękawiczka musi być po prostu dopasowana do dłoni osoby, która będzie ją użytkować. To jedna z podstawowych zasad właściwego wykorzystania tego rodzaju zabezpieczenia. Pamiętajmy, że źle dobrana rękawica zmniejsza bezpieczeństwo i skuteczność prac.

Samo założenie rękawiczek jednorazowych to dopiero połowa sukcesu. Zwrócę tutaj uwagę na kilka zasad, które należy stosować podczas kontaktu z osobami poszkodowanymi/pacjentami :

• Rękawiczki jednorazowe, jak ich nazwa na to wskazuje- jeden pacjent/poszkodowany i jedna procedura, należy wymienić po każdym użyciu. Dotyczy to sytuacji, w której mamy kontakt z różnymi pacjentami, jak i różnymi częściami ciała jednego pacjenta, o różnym stopniu zanieczyszczenia. Ponowne wykorzystanie rękawic zwiększa ryzyko zakażeń, a także rozszerza obszar występowania zarazków.

• Rękawice należy zmienić jeśli zmienia się procedurę na pacjencie/poczkodowanym, np. przechodzi od skażonych części do innych części ciała lub przedmiotów w jego otoczeniu.

• Zdejmując rękawice nie dotykać ich zewnętrznej skażonej strony.

• Stosowanie rękawic nie zwalnia z mycia i dezynfekcji rąk. Po zdjęciu rękawic należy umyć ręce zgodnie z instrukcją higienicznego mycia rąk, zdezynfekować i dokładnie wysuszyć (nie należy stosować obok siebie mydła i preparatów do odkażania rąk na bazie alkoholu).

• Istotna też jest pielęgnacja skóry rąk w celu ograniczenia ryzyka kontaktowego zapalenia skóry. Pamiętajmy, żeby zaopatrzyć się w balsamy lub kremy do rąk w celu zminimalizowania powstawania zmian skórnych i chorób dermatologicznych, które mogą być następstwem stosowania środków dezynfekcyjnych i mydeł oraz specyficznego mikrośrodowiska pod szczelną rękawicą.

• Skażone rękawice traktować jako odpad medyczny. Zanieczyszczone rękawice powinno się wyrzucać do specjalnych pojemników na odpady medyczne - szczególnie gdy rękawice miały kontakt z wydzielinami lub płynami ustrojowymi.

• Gdy materiał się rozluźni zalecana jest wymiana rękawiczek. Natomiast, gdy dojdzie do przekłucia, rozdarcia lub przecięcia materiału należy bezwzględnie zdezynfekować ręce i założyć nową parę rękawic.

• Mając bezpośredni kontakt z pacjentem/poszkodowanym nie należy nosić sztucznych paznokci ani przedłużać paznokci.

• Naturalne paznokcie należy krótko obcinać (końcówki paznokci nie mogą być dłuższe niż 0,5 cm).

• Nie zaleca się ponownego wykorzystania tych samych rękawic.

• Warto zwrócić,także uwagę na termin ważności rękawic – występować mogą duże rozbieżności (od dwóch do pięciu lat).

• Odpowiednie przechowywanie - jakość i trwałość rękawic będzie zależeć od prawidłowych warunków przechowywania. Należy przetrzymywać je w odległości minimum 1 metra od urządzeń grzewczych, źródeł ognia i ozonu, chronić przed oddziaływaniem światła słonecznego i fluorescencyjnego, nie przechowywać w bezpośrednim sąsiedztwie rozpuszczalników, olejów, paliw, smarów. Optymalna temperatura pomieszczenia powinna zawierać się pomiędzy 5-35°C , miejsce powinno być suche.

Dodatkowo dla strażaków :

• na dłonie pod rękawice strażackie zakładajmy rękawiczki medyczne - izolują one skórę dłoni od zagrożeń biologicznych oraz substancjami chemicznych (EN 455- 3 "Wymagania i badania w ocenie biologicznej "), które mogą przeniknąć przez nasze rękawice – nigdy nie wiemy jakie frakcje występują na dotykanych przez nas przedmiotach, szczególnie w obecnej sytuacji zagrożenia koronawirusem, ale również w środowisku pożarowym i po pożarowym. Zabezpieczają one również nasze dłonie przy ściąganiu ubrania specjalnego i rękawic pożarniczych.

Trwałość materiału a czas pracy w rękawiczkach jednorazowych.

Wspomniałam wcześniej o trwałości materiału. Struktura cząsteczkowa surowca, z którego wykonano rękawiczki może ulec rozluźnieniu, dzieje się to pod wpływem temperatury ciała lub w kontakcie z potem dłoni. W wyniku tego rękawiczki rozluźniają się. W celu zapobiegania tego typu zmianom powinno się przestrzegać zalecanego dla nich czasu pracy, tj.:

• dla rękawic diagnostycznych (niejałowych) – do 45 minut,

• dla rękawic chirurgicznych (jałowych) – zmieniać częściej niż 90 minut*, nie później niż do 2 godzin (liczne doniesienia naukowe potwierdzające skuteczność stosowania systemu podwójnego zakładania rękawic medycznych wpłynęły na wprowadzenie tego zagadnienia do wytycznych m.in. WHO) 

*Źródło: Ayoub M. i wsp.: Evaluation of surgical glove integrity and factors associated with glove defect. American Journal of Infection Control, 2018-01-01, Volume 46, Issue 1, Pages 30-33

• zaleca się również wymianę, gdy poczujecie rozluźnienie materiału, niezależnie od czasu, jaki upłynął.

Myślę, że warto wspomnieć o kolorze rękawic. Przy działaniach z pacjentem/poszkodowanym, zwłaszcza urazowym wybierajmy jasny kolor, na którym są widoczne wszystkie zabrudzenia, szczególnie krew i inne płyny ustrojowe.

Lateks, nitryl czy winyl?

Lateksowe rękawiczki medyczne.

Elastyczność jest jedną z kluczowych cech lateksu, dzięki czemu materiał doskonale nadaje się do wykonywania jednorazowych rękawiczek. Rękawice lateksowe są bardziej elastyczne niż rękawice nitrylowe, zapewniają wysoki komfort użytkowania (ściśle dopasowują się do dłoni, dają wysoką wrażliwość dotykową), mają lepszą odporność na przebicie niż rękawice winylowe. Spełniają normy EN do użytku medycznego, dodatkowo są zatwierdzone przez Agencję Żywności i Leków, FDA (od ang. Food and Drug Administration – amerykańska instytucja rządowa) do użytku medycznego. Zapewniają doskonałą ochronę przed patogenami przenoszonymi przez krew i inne zanieczyszczenia środowiska. Lateks oferuje dobre właściwości mechaniczne, nawet przy niewielkiej grubości. Polimer ten jest szczególnie odporny na rozdarcie i przebicie. Oferuje również dobrą odporność na liczne kwasy, zasady, alkohole i ketony. Dodatkowo, pozostaje elastyczny w środowisku zimnym. Lateks naturalny może ulec degradacji wskutek przedłużonego wystawienia na działanie światła, UV lub ozonu. U niektórych osób lateks może powodować alergie, np. zapalenie skóry. Rękawiczki nitrylowe lub winylowe są alternatywą dla osób ze skłonnościami do reakcji uczuleniowej na lateks. Ze względu na naturalny surowiec rękawice lateksowe są biodegradowalne i przyjazne dla środowiska.

Nitrylowe rękawiczki medyczne.

Rękawiczki nitrylowe diagnostyczne jednorazowe są zatwierdzone przez EN i FDA do użytku medycznego i zapewniają doskonałą wytrzymałość, trwałość i ochronę barierę dla patogenów przenoszonych przez krew. Rękawice nitrylowe są trzy razy bardziej odporne na przebicie niż rękawiczki winylowe i lateksowe. Są popularną alternatywą dla rękawiczek lateksowych, winylowych i foliowych zarówno w branżach przemysłowych oraz medycznych. Nitryl posiada najlepsze właściwości ochronne przeciwko substancjom chemicznym, takim jak oleje, smary i rozpuszczalniki (nie zabezpiecza tylko przed ketonami, silnie stężonymi kwasami, esterami lub aldehydam). Nie zaleca się używania nitrylu w środowiskach zimnych (< -40°C), ponieważ zimne temperatury powodują sztywnienie nitrylu, co utrudnia używanie rękawic.

Rękawiczki winylowe.

Bardzo wytrzymałe rękawice medyczne wykonuje się z plastyfikownego polichlorku winylu, czyli popularnego PCV. Winyl dobrze chroni przed środkami i preparatami chemicznymi, a także przed skażeniem płynami ustrojowymi (m.in. krwią). Chronią, także przed olejami, tłuszczami oraz ozonem. Na ogół te rękawice mają niższą odporność na wirusy i grzyby od rękawic lateksowych.

Pomimo wielości surowców wykorzystywanych do produkcji rękawic medycznych to rękawice lateksowe, biodegradowalne i barierowe dla wirusów oraz bakterii wciąż są najbardziej popularnym wyrobem medycznym i środkiem ochrony indywidualnej.

Decyzję, które rękawiczki wybierzemy musimy podjąć sami, biorąc pod uwagę w jakich celach je zastosujemy. Ratownicy medyczni i ratownicy działający w strukturach PSP czy OSP są zaopatrzeni w ten ważny środek ochrony indywidualnej, rękawiczki mają zawsze przy sobie oraz w torbach medycznych, w karetkach czy wozach bojowych. Osoby cywilne powinny również pamiętać o takim osobistym zabezpieczeniu. Nigdy nie wiadomo, kiedy będziemy musieli udzielić pierwszej pomocy, do której jesteśmy prawnie zobowiązani. Ciekawym i skutecznym rozwiązaniem są dostępne na rynku breloki ratownicze, w których skład wchodzą maseczki oraz rękawiczki jednorazowe niezastąpione przy udzielaniu pomocy osobom poszkodowanym czy innych czynnościach w celu własnej ochrony osobistej.

Można je przyczepić do wszystkiego: kluczy, torebki, paska, plecaka.

Brelok ratowniczy

 Pamiętajmy, że ochrona własna ma najwyższy priorytet.

Źródła tekstu:

Wytyczne WHO dotyczące higieny rąk w opiece zdrowotnej - podsumowanie

Oznakowanie rękawic ochronnych dr n. med. Katarzyna Majda, lek. Sławomir Gondek (skamex)

Zmniejszenie ilości zakażeń szpitalnych poprzez odpowiedni dobór rękawic dr n. med. Katarzyna Majda lek. Sławomir Gondek (skamex)

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. 2008 r., nr 234, poz. 1570)

Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. 2010 Nr 107 poz. 679)

Aptekarz Polski - pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej - blog

Mecatormedical - poradniki, ciekawostki