Pożar sadzy w kominie

Ok. 13 tysięcy pożarów kominów każdego roku odnotowuje się w Polsce - informuje Polski Alarm Smogowy. Do zapalenia się sadzy może dojść na skutek braku systematycznego czyszczenia przewodów kominowych, stosowania niewłaściwego paliwa, w tym paliwa o dużej wilgotności. Nieprawidłowa eksploatacja urządzeń grzewczych przyczynia się do około 90 procent pożarów sadzy w kominie. Istotną przyczyną tego typu pożarów są również zaniedbania, których dopuszczają się właściciele/zarządcy budynków w kwestii regularnego czyszczenia przewodów dymowych i spalinowych.

Zapalenie sadzy wewnątrz komina mogą zainicjować iskry wydobywające się z paleniska lub intensywny (długi) płomień wywołany paleniem w palenisku np. materiałów tekturowych, gałęzi z igliwiem itp. Temperatura spalin może przekroczyć 1000°C (podczas eksperymentu w CNBOP-PIB odnotowano temperaturę 1200°C), a procesowi palenia towarzyszy często wydobywanie się z komina iskier i palących się cząstek. Pożarowi sadzy w kominie towarzyszy bardzo głośny szum spowodowany gwałtowną reakcją spalania w przewodzie kominowym. Zjawisko to powoduje szybkie nagrzewanie przewodu kominowego, a więc powstaje ryzyko zapalenia przyległych do niego konstrukcji palnych co z kolei może spowodować zapalenie się poddasza i pomieszczeń przylegających do przewodów spalinowo-dymowych. Przy uszkodzeniu komina może dojść nawet do rozprzestrzenienia się ognia na cały budynek. Iskry lub palące się cząstki porywane są do góry i mogą w znacznej odległości od miejsca ich emisji doprowadzić do pojawienia się kolejnych ognisk pożaru. Nagły wzrost temperatury wewnątrz komina może też doprowadzić do jego pękania i wydobywania groźnego dla życia i zdrowia tlenku węgla, a także płomieni przez otwory powstałe bądź już istniejące, w postaci wyczystek i rewizji.

Zapalenie palnej konstrukcji, np. dachu czy ścian, może być spowodowane nieszczelnością komina, niewłaściwym jego wykonaniem oraz brakiem respektowania przepisów dotyczących odległości palnych elementów konstrukcyjnych od komina. Aby nie dopuścić do powstania takiego zagrożenia, przewód dymowy lub spalinowy powinny mieć odpowiednią izolację, która zapewni ochronę przed działaniem temperatury na przylegające palne konstrukcje. Analiza wybranych pożarów wykazała dość częste przypadki styku kominów z palnymi konstrukcjami budynków (belkami stropowymi lub drewnianymi elementami konstrukcji dachów).

Taktyka i technika działań ratowniczo-gaśniczych w trakcie pożarów sadzy polega w głównej mierze na:

• zabezpieczeniu miejsca zdarzenia (dachu, poddasza, mieszkań/pomieszczeń, piwnicy), pobliskich obiektów, składowisk itp.,

• ewakuacji ludzi z budynku – w razie potrzeby,

• zamknięciu dopływu powietrza do pieca,

• zamknięciu czopucha pieca (element stanowiący połączenie otworów wylotowych spalin z paleniska pieca lub kotła z kanałami kominowymi (powinien być prowadzony jak najkrótszą drogą, najlepiej po linii prostej),

• w razie potrzeby wygaszeniu pieca poprzez wybranie materiału palnego,

• monitorowaniu stanu komina pod kątem jego szczelności i temperatury (kamera termowizyjna, pirometr),

• wejściu na dach (niekiedy z wykorzystaniem drabin samochodowych i podnośników) w celu np. zabezpieczenia go przed wydostawaniem się iskier  (założenie sita kominowego),

• w razie potrzeby udrożnieniu komina i obtrąceniu sadzy (sypanie piasku ze żwirem od góry komina, czyszczenie wyciorami),

• gaszeniu sadzy, np. przez wrzucenie tzw. bomby proszkowej – proszku gaśniczego, wrzucenie soli,

• podawaniu przez drzwiczki wyczystki podawanie proszku z gaśnicy lub dwutlenku węgla z gaśnicy,

• wyjęciu poprzez wyczystkę sadzy,

• wyniesieniu z obiektu sadzy i jej dogaszeniu,

• dokonaniu pomiarów temperatury komina i elementów przylegających (kamery termowizyjne, pirometry).,

• sprawdzeniu obecności tlenku węgla w pomieszczeniach (mierniki wielogazowe),

• określeniu stanu komina (pod kątem stwarzanych zagrożeń),

• przekazaniu miejsca zdarzenia z informacją o dalszym sposobie postępowania (zalecenia dotyczące dozorowania i kontroli komina przez kominiarza itp.)

Postępowanie strażackie

Postępowanie strażackie wymaga czynności, do których niezbędne jest wiadro metalowe, metalowa szufelka, zmiotki, rękawice specjalne zabezpieczające ratownika przed kontaktem z nagrzanymi elementami wyciorów, hydronetka, gaśnica, sito kominowe, mierniki wielogazowe, kamery termowizyjne bądź pirometry czy szczotki do czyszczenia komina.

Po przybyciu na miejsce zdarzenia i przeprowadzeniu rozpoznania zaczynamy od wygaszenia paleniska, poprzez ostrożne wybranie materiału palnego, oraz szczelne zamknięcie pieca.

Wylot z komina najczęściej jest zabezpieczany sitem kominowym. Ten podstawowy sprzęt to nic innego jak metalowa siatka o wymiarach oczek około 2 x 10 mm, najlepiej miedziana, rozpięta na ramie o wymiarach 60 x 60 cm, z dwoma metalowymi uchwytami. Rozgrzane sito zmniejsza ciąg w kominie, a tym samym intensywność palenia się sadzy. Niezwykle skutecznym sposobem gaszenia palącej sadzy jest wsypanie w wylot komina soli kuchennej. W przypadku jej braku można użyć żwiru lub piasku (częściej spotykane z powodu dostępności oraz ceny), Do usuwania palącej się sadzy z wewnętrznej powierzchni komina stosowane są również szczotki kominiarskie (tzw. wyciory), które powinny być wykonane z grubego drutu (przy wysokiej temperaturze panującej w kominie zwykłe szczotki szybko uległyby zniszczeniu).

Gdy powyższe sposoby się nie sprawdzają można użyć gaśnicy proszkowej (w tym przypadku prąd proszku podajemy w wyczystkę na dole) lub stosują tzw. bomby proszkowe (proszek zmagazynowany w torbie foliowej) albo ewentualnie stosując dwutlenek węgla.

Podczas palenia się sadzy (ok. 1000-1200 o C), wewnątrz przewodu kominowego może wytworzyć się bardzo wysoka temperatura, z tego też powodu absolutnie nie należy podawać wody do jego wnętrza lub też paleniska pieca! Dostarczenie wody może spowodować destrukcję komina z powodu szoku termicznego, a także jej gwałtowne odparowanie, wywołane przez styk z nagrzaną wewnętrzną powierzchnią komina. Z jednego litra wody powstanie około 1700 litrów pary, która wywoła wzrost ciśnienia w kominie, a w konsekwencji – w połączeniu z innymi zjawiskami – jego zniszczenie. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja, gdy na wylocie komina, z powodu braku systematycznego czyszczenia, doszło do zmniejszenia jego przekroju, co uniemożliwia wydostanie się produktów spalania i powstałej pary na zewnątrz. Jeżeli doszło do pożaru tzw. sadzy smolistej, może nastąpić zaślepienie przekroju komina, spowodowane spływaniem po jego wnętrzu płonącej smoły. To niebezpieczne, ponieważ produkty spalania i rozkładu termicznego (węglowodory) mogą tworzyć mieszaniny zdolne do wybuchu. Istnieje ryzyko, że zmniejszenie lub zaślepienie przekroju komina na wylocie stanie się w tym przypadku przyczyną jego destrukcji ( rozsadzenia). Żeby zapobiec temu zjawisku, ratownicy udrożniają komin, stosując łańcuchy o grubych oczkach i kule metalowe.

Często po naszym przybyciu okazuje się że oddziaływanie cieplne doprowadziło do zapalenia się konstrukcji drewnianych stropów. W takim przypadku jesteśmy zmuszeni do rozebrania jej i dotarcia do zarzewi ognia. Użyjmy do tego piły do drewna i podręcznego sprzętu burzącego. W tym miejscu bardzo pomocna jest kamera termowizyjna. Z braku środków wiele jednostek na swym wyposażeniu ma pirometr który jest dużo tańszy, a działa podobnie. Sprawdźmy kamerą/pirometrem cały przewód dymowy zwracając uwagę na strop oraz miejsca gdzie komin przylega do materiałów łatwopalnych. Jeżeli temperatura w tych miejscach nie jest podwyższona, a pożar przewodu mamy ugaszony – możemy zwijać sprzęt. Pamiętajmy jednak, że nawet pozornie ugaszona sadza może ponownie się zapalić i będziemy musieli w to miejsce wrócić jeszcze raz.

Przed zakończeniem działań ratowniczych powinien zostać sprawdzony stan komina (występowanie pęknięć i ich wielkość) i jego temperatura. Należy też przeprowadzić pomiary obecności CO w pomieszczeniach sąsiadujących. Otwórzmy również okna oraz drzwi w celu przewietrzenia budynku. Nie zapominajmy również o własnym bezpieczeństwie, o zabezpieczeniu się w Aparaty Ochrony Układu Oddechowego. Gdy dojdzie do podtrucia tlenkiem węgla niezwłocznie należy przystąpić do udzielenia kwalifikowanej pierwszej pomocy Zakończenie działań straży pożarnej finalizujemy sporządzeniem dokumentu „Potwierdzenie przekazania terenu, obiektu lub mienia objętego działaniem ratowniczym”, w którym kierujący działaniem ratowniczym (KDR) wykazuje jakie czynności należy wykonać w zakresie nadzoru nad miejscem zdarzenia, jak też przed rozpoczęciem eksploatacji komina.

Zagrożenia a działania ratowniczo-gaśnicze w przypadku pożaru sadzy

Analiza rozwoju pożarów i wyniki studium przypadków wykazują, że może dojść do:

• rozprzestrzenienia się pożaru na inne pomieszczenia lub inne obiekty i instalacje

• zatruć tlenkiem węgla (CO),

• różnego rodzaju poparzeń,

• upadków z wysokości (komina, dachu, drabiny itp.),

• urazów mechanicznych, np. od uderzeń o konstrukcje dachu,

• porażenia prądem elektrycznym ,

• zranień spowodowanych wypadającym szkłem z okien..